γράφει η Αναστασία Μάντεση, Ψυχολόγος, MSc Σχολικής Ψυχολογίας, μέλος της Δ.Ο. της Ειδικής Μονάδας Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης «Οσελότος»
Κανένα θεσµικό πλαίσιο από µόνο του δεν µπορεί να αντιμετωπίσει την παραβατικότητα στα παιδιά και στους νέους: απαιτούνται πολυ-επίπεδες και καλά συντονισμένες υπηρεσίες. Οι επαγγελματίες που εργάζονται µε την νεανική παραβατικότητα καλούνται να βοηθήσουν τους νέους να καταλάβουν τις επιλογές τους και να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των εσωτερικών και εξωτερικών δυσκολιών που βιώνουν οι ίδιοι. Η εργασία τόσο στον υποκειμενικό και εσωτερικό ψυχικό κόσµο των νέων όσο και στον εξωτερικό, κοινωνικό τους κόσµο διευκολύνει την διεργασία της αλλαγής
Η διατομεακή συνεργασία ορίζεται ως μια αμοιβαία αναγνωρισμένη σχέση ανάμεσα σε μία ή περισσότερες υπηρεσίες ενός τομέα με μία ή περισσότερες υπηρεσίες ενός άλλου τομέα, η οποία στοχεύει στην επίτευξη ενός στόχου με μεγαλύτερη ταχύτητα, αποτελεσματικότητα και διάρκεια απ’ όσο θα μπορούσε να επιτευχθεί από την προσπάθεια ενός μόνο τομέα. Βασίζεται στην εκπεφρασμένη πρόθεση των διαφορετικών τομέων και οργανισμών προκειμένου για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.
Ενδεικτικά περιλαμβάνει:
- • Το μοίρασμα πληροφοριών
- • Τη δικτύωση
- • Τη σύναψη συμμαχιών
- • Τη σύναψη επίσημων συμφωνιών
- • Τη διατύπωση κοινών πολιτικών
- • Τη θέσπιση κοινών κανονισμών
Η διατομεακή συνεργασία αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένα μέσο για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, ως αναγνώριση του γεγονότος ότι πληθώρα παραγόντων οι οποίοι επηρεάζουν τη δημόσια υγεία είναι εκτός του άμεσου ελέγχου του τομέα της υγείας (σωματικής ή/και ψυχικής). Τις περισσότερες φορές, οι τομείς εκπροσωπούνται από συγκεκριμένους οργανισμούς ή υπηρεσίες, όπως π.χ. στην περίπτωση της διατομεακής συνεργασίας μεταξύ μιας παιδοψυχιατρικής κλινικής και μιας σχολικής μονάδας.
Η διατομεακή συνεργασία επιτρέπει την άρση των περιορισμών τους οποίους αντιμετωπίζει ο κάθε τομέας από μόνος του και, ως εκ τούτου, την αντιμετώπιση περισσότερων από τους παράγοντες που συνεισφέρουν στην εκδήλωση ενός προβλήματος.
- • Αντισταθμίζει πιθανές ελλείψεις σε ανθρώπινους και υλικούς πόρους
- • Ελαχιστοποιεί πιθανά κενά, αλληλοεπικαλύψεις ή/και αντιφάσεις στην παροχή υπηρεσιών ή/και φροντίδας
- • Περιορίζει τις ανισότητες ανάμεσα στην παροχή υπηρεσιών ή/και φροντίδας στους πολίτες
- • Διευκολύνει την παροχή υπηρεσιών ή/και φροντίδας σε πληθυσμούς οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση σε όλους τους τομείς.
- • Μειώνει την ταλαιπωρία των πολιτών.
- • Βελτιστοποιεί συνολικά την παροχή υπηρεσιών ή/και φροντίδας.
Συνήθως αφορά μικρές ομάδες εργαζομένων από διαφορετικούς τομείς οι οποίοι συνεργάζονται για την παροχή υπηρεσιών ή/και την εκπόνηση και υλοποίηση προγραμμάτων, μέσω:
- • Διεπιστημονικών διατομεακών συναντήσεων
- • Σύναψης στοχευμένων συμμαχιών
- • Συντονισμένων ομάδων δράσης
- • Διασύνδεσης μέσω Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας
- • Συστέγασης υπηρεσιών
Προκλήσεις
Προκειμένου η διατομεακή συνεργασία να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική, η καλή επικοινωνία ανάμεσα στα συνεργαζόμενα μέρη είναι απαραίτητη, αλλά όχι επαρκής προϋπόθεση.
Χρειάζεται επιπλέον:
- • Χρόνο
- • Πόρους (υλικούς και ανθρώπινους)
- • Ηγεσία με όραμα
- • Ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης
- • Κοινούς και ξεκάθαρους στόχους
- Διευκολυντικοί παράγοντες
- • Υποστηρικτικό θεσμικό περιβάλλον
- • Επένδυση στη δόμηση της συμμαχίας – η συναίνεση και η εμπιστοσύνη μπορούν να αναπτυχθούν καλύτερα αν δοθεί χρόνος για μια «φάση σχεδιασμού»
- • Εστίαση στις κοινές αξίες, ενδιαφέροντα και στόχους
- • Σαφής ορισμός και περιγραφή ρόλων και αρμοδιοτήτων
- • Συνεχιζόμενη εκπαίδευση
- • Εμπλοκή στρατηγικών εταίρων βάσει στόχων για τους οποίους ενδιαφέρονται
- • Οριζόντια και κάθετη διασύνδεση, ενδο- και διατομεακά
- • Μοίρασμα της ηγεσίας και της ευθύνης
- • Διευκόλυνση λειτουργίας σταθερών ομάδων
- • Εστίαση σε στόχους και αποτελέσματα – βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Μια επιτυχημένη συνεργασία μπορεί να είναι στοχευμένη ή ευρεία, επίσημη ή ανεπίσημη, αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι οι εταίροι να διαθέτουν ένα κοινό όραμα που να μπορεί να περιγραφεί σε γλώσσα κατανοητή απ’ όλους:
- Φορείς Υγείας
- Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας
- Ιδιώτες Παιδίατροι, Οικογενειακοί Γιατροί
- Φορείς Ψυχικής Υγείας
- Παιδοψυχιατρικές Κλινικές
- Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα-Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων
- • Κέντρα Ψυχικής Υγείας
- • Δικαστικές Αρχές
- • Εισαγγελίες Ανηλίκων
- • Επιμελητές Ανηλίκων
- • Εταιρίες Προστασίας Ανηλίκων
- • Αστυνομία
- • Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας, Κλάδος Ασφάλειας
- • Διεύθυνση Δημόσιας Ασφάλειας
- • 3ο Τμήμα: Διεύθυνση Ναρκωτικών και Παραβατικότητας Ανηλίκων
- • Εκπαιδευτικό Σύστημα
- • Σχολικές Μονάδες
- • ΚΕΣΥ
- • Ιδιώτες φροντιστές, βοηθοί μελέτης
- • Κοινωνικές Υπηρεσίες
- • Κοινωνικές Υπηρεσίες Νοσοκομείων
- • Κοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων
- • Δομές Κοινωνικής Φροντίδας
- • Προστασία του Παιδιού
- • Ιδρύματα, ξενώνες, άλλες δομές φιλοξενίας